در این مقاله به موضوع درجه بندی زخم پای دیابتی ، دیابت و راه های درمان آن می پردازیم. همراه ما بمانید.
درجه بندی زخم پای دیابتی یکی از مهم ترین نکاتی است که افرادی که به این مشکل دچار می شوند، باید به آن توجه داشته باشند. زخم هایی که از بیماری دیابت به وجود می آیند یا در اثر آن روند بهبودی زخم های پیشین کند می شود، می تواند به مشکلات بزرگی تبدیل شود و زندگی بیمار را به طور کامل تحت تاثیر قرار دهد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد زخم پای دیابتی می توانید با ما در تماس باشید
مشکلاتی نظیر عفونت حتی می تواند به قطع عضو نیز منجر گردد. لذا آشنایی با تقسیم بندی ها، درجه بندی زخم پای دیابتی، علائم و اصول مراقبت از زخم های حاصل از دیابت که عموما روی پاها ایجاد می شود، جزو الزامات برخورد با این بیماری به حساب می آید.
در مقاله درجه بندی زخم پای دیابتی، قصد داریم با ذکر نکاتی درباره دیابت، به مسئله ی زخم پای دیابتی به طور ویژه بپردازیم و راه های درمان یا پیشگیری و یا مراقبت های مهم از آن را با هم مرور کنیم.
مطالب مهمی را در مبحث درجه بندی زخم پای دیابتی به بررسی خواهیم گذاشت. توصیه می کنیم هر کسی که دچار بیماری دیابت است و از زخم پای دیابتی رنج می برد یا قصد جلوگیری از بروز این مشکلات را دارد، تا پایان مقاله درجه بندی زخم پای دیابتی، با ما همراه باشد.
در ادامه به مطالب زیر خواهیم پرداخت:
درباره دیابت
راه های تشخیص
درمان دیابت
عوارض دیابت
تاثیر دیابت روی زخم ها
شایع ترین مشکلات پا در اثر دیابت
زخم پای دیابتی چگونه به وجود می آید؟
لزوم دسته بندی
دسته بندی زخم پای دیابتی
نوروپاتی دیابتی
زخم ایسکمیک
سایر عوامل مهم در دسته بندی
درجه بندی زخم پای دیابتی
مراقبت از پای دیابتی
مراقبت های خانگی
زمان مناسب برای مراجعه به پزشک
درمان های دارویی
جراحی زخم پای دیابتی
انواع پانسمان
کلام آخر
درباره دیابت
قبل از پرداختن به موضوع درجه بندی زخم پای دیابتی، بهتر است ابتدا درباره دیابت، اطلاعاتی را کسب کنیم.
دیابت یک بیماری مزمن می باشد که در آن، بدن توانایی خود در جذب یا ذخیره ی گلوکز را از دست می دهد. گلوکز گونه ای قند است که چنان چه در خون انباشته گردد، موجب افزایش قند خون می شود. این بیماری به دو نوع اصلی تقسیم می گردد. دیابت نوع 1 و نوع 2. به غیر از این دو نوع اصلی، از انواع دیگر دیابت به پیش دیابت و دیابت بارداری نیز می توان اشاره نمود.
دیابت نوع ۱
در دیابت نوع ۱، بدن به طور کامل پروسه تولید هر نوع انسولین را متوقف می نماید. انسولین نام یک هورمون است که به بدن کمک می کند تا از گلوکز موجود در غذاها استفاده کرده و آن را به انرژی تبدیل کند.
در افراد مبتلا به دیابت نوع یک، لازم است که روزانه تزریق انجام شود تا بیمار دچار مشکل نگردد. این نوع بیماری بیشتر در کودکان و نوجوانان بروز می کند اما در سنین دیگر نیز ممکن است رخ بدهد.
دیابت نوع ۲
اما در دیابت نوع ۲، بدن به اندازه کافی قادر به تولید انسولین نیست و یا نمی تواند به خوبی از آن استفاده نماید. این بیماری به طور معمول در سنین بالای ۴۰ سال رخ می دهد. احتمال ابتلا به این بیماری در کسانی که پیشینه خانوادگی شان دیابت وجود داشته و یا از اضافه وزن رنج می برند، زیاد می باشد. اگرچه امروزه بروز این بیماری در سنین جوانی نیز به شدت در حال ازدیاد است.
از انواع دیگر این بیماری می‌توان به دیابت بارداری نیز اشاره نمود. دیابت بارداری در طول زمان حاملگی و حتی بدون پیشینه دیابتی بروز می کند.
این بیماری رشد جنین را دچار اختلال می کند. مشکلات تنفسی، ناهنجاری های مادرزادی در جنین و زایمان زودتر از موعد، از عوارض بیماری دیابت بارداری به حساب می آیند. چنان چه دیابت بارداری درمان نشود، به احتمال زیاد مادر در آینده به دیابت نوع ۲ نیز دچار می گردد.
راه های تشخیص دیابت
- تشنگی بیش از حد و تمایل به نوشیدن زیاد مایعات
- خستگی بیش از حد
- اختلال در بینایی
- کم شدن وزن
- پر خوری
- افزایش ادرار
- عدم بهبود زخم ها یا تاخیر در بهبود آن ها
همه این موارد از نشانه هایی هستند که در صورت بروز لازم است تا به پزشک مراجعه شود.
هرچند معمولاً دیابت را تنها از روی این علائم نمی توان تشخیص داد. اما متخصصان این زمینه سفارش کردند که در صورت دچار شدن به این شرایط، حتماً باید به پزشک مراجعه کرده و توسط متخصص ویزیت شویم:
- اگر هر کدام از علائم ذکر شده در بالا را داشتیم.
- چنان چه علائم فوق را تجربه نکردیم ولی اضافه وزن غیر معمولی و غیرطبیعی داشتیم، در هر سنی که هستیم باید به پزشک مراجعه کنیم.
پیشنهاد می کنیم از پست دیابت نوع 1 و ازدواج دیدن کنید.
چه کسانی در معرض دیابت قرار دارند:
- کسانی که سابقه بیماری دیابت در خانواده خود داشته اند.
- کسانی که دیابت بارداری داشته و یا نوزادشان با وزن بالا به دنیا آمده است.
- کسانی که فشار خون بالایی دارند.
- خانم هایی که سندروم تخمدان پلی کیستیک دارند.
- کسانی که آزمایش خونشان هموگلوبین A1C را مساوی یا بالاتر از ۵.۷ نشان می دهد.
- افرادی که اختلال تحمل گلوکز دارند.
- افرادی که چربی خونشان بالا است.
- کسانی که سابقه بیماری های قلبی و عروقی دارند.
- کسانی که بنا به بیماریشان در برابر انسولین مقاومت می کنند.
درمان دیابت
کسانی که به دیابت نوع یک و دو مبتلا هستند، می توانند برای حفظ سلامتی و کنترل دیابت شان به انجام کارهای خاصی بپردازند. یکی از اقدامات مهم به منظور کنترل بیماری دیابت، رژیم غذایی سالم می باشد.
همچنین افراد باید به فعالیت های فیزیکی خود نیز توجه داشته باشند، چرا که ورزش و فعالیت های جسمانی به بدن کمک می کند تا از انسولین موجود بهترین استفاده را ببرند و در نتیجه بتوانند گلوکز را به انرژی تبدیل کند تا سلول ها از آن استفاده کنند.
قرص های موسوم به oral agents، برای بیماران دیابت نوع اول تجویز می گردد. آب بدن نیزکمک می کند تا انسولین بیشتری تولید نماید.
البته در مواردی دیده شده است که مبتلایان به دیابت نوع دوم نیز با تجویز پزشک از این قرص ها استفاده می کنند اما معمولاً این دسته از دیابتی ها بدون دارو نیز قادرند بیماری خود را کنترل نموده و با یک رژیم غذایی درست و ورزش های مداوم، اثرات بیماری خود را کاهش دهند.
لازمه اقدام به خود درمانی به وسیله ورزش این است که حتما با یک پزشک تغذیه و یک مربی ورزش و یک مشاور مشورت شود تا به آن ها آموزش داده شود که چه اقداماتی برای کاهش اثرات دیابت مفید است و کدام کارها ممکن است به بدتر شدن شرایط بیانجامد. در نتیجه حاصل تمام مشاوره ها و اقداماتی نظیر ورزش و تغذیه درست، نظارت هرچه بهتر در کنترل گلوکز خون توسط بیمار خواهد بود.
در ادامه مطلب درجه بندی زخم پای دیابتی، به عوارض دیابت اشاره می کنیم.
عوارض دیابت
برای درک بهتر از درجه بندی زخم پای دیابتی باید دیابت را بهتر بشناسیم. بر همین اساس باید ببینیم که چه عوارضی به سبب دیابت رخ می دهند.
چنان چه سریع و به موقع به درمان دیابت اقدام نگردد، فرد ممکن است که به هر کدام از عوارض زیر دچار گردد:
فشار خون بالا و کلسترول
گفتیم که هنگام ابتلا به دیابت نوع ۲، بدن قادر به استفاده درست انسولین نخواهد بود. در نتیجه خون پایین آمده و سطح چربی ها افزایش می یابد.
در صورت ادامه مقاومت در برابر انسولین، فشار خون بر اثر سخت و باریک تر شدن شریان ها افزایش پیدا می کند. به همین علت است که حدود ۷۰ درصد کسانی که دیابت دارند، به فشار خون نیز مبتلا هستند.
فشار خون نیز همانند همه ی بیماری ها عوارضی دارد. مشکلاتی مثل افزایش خطر سکته مغزی، بیماری های قلبی و مشکلات حافظه از عوارض فشار خون محسوب می شود.
کسانی که دیابت دارند، لازم است حداقل یک بار در سال به چشم پزشک مراجعه کرده تا از سلامت چشم خود اطمینان حاصل کنند. اگر مشکلی بود، قبل از جدی شدن رفع گردد.
شما در صورتی که با مشورت پزشک، غذایتان را به درستی مصرف کنید و در کنار آن ورزش را هم فراموش نکنید، می توانید فشارخون و کلسترول خود را کاهش دهید از مشکلات دیگر نیز جلوگیری نمایید.
مشکلات سلامت مغز
خونرسانی به مغز در کسانی که مبتلا هستند، کمی غیر معمول است. این مسئله با افزایش سن، میزان آسیب وارده به مغز را نیز بسیار بیشتر می کند. دیابت قادر است تا باعث کاهش قدرت ذهن شود و فرایند برنامه ریزی، اولویت بندی، دقت، حافظه و شروع وظایف را دچار مشکل نماید.
اما اگر دیابت خود را مدیریت کنید، می توانید از آسیب های مغزی نیز جلوگیری کنید. ورزش، رژیم غذایی مناسب، زندگی درست و خوردن داروهایی که پزشک تجویز کرده به صورت منظم، می تواند منجر به حفظ سلامتی شما گردد.
ورزش های ذهنی بسیار اهمیت دارند. شما لازم است در طول روز به تمرین های ذهنی پرداخته و مغز خود را فعال نگه دارید. فعالیت هایی مثل کتاب خواندن و بازی های ذهنی می تواند به این امر کمک کند.
بیماری های لثه ای
قند خون بالا سبب تغییر کلاژن در کلیه بافت های بدن می شود. این تغییر، خرابی دندان، عفونت در استخوان ها و لثه را نیز شامل می شود.
بیماری لثه و دیابت رابطه خوبی با هم ندارند. چرا که هم دیابت می تواند موجب بیماری لثه شود و هم بیماری لثه باعث افزایش قند خون شده و دیابت را تشدید می کند. برای این که از بیماری های دهان و دندان جلوگیری کنید، می توانید روزانه از مسواک و همچنین دهانشویه هایی که خاصیت ضد عفونی کنندگی دارند، استفاده کنید.
مشکلات در روابط جنسی
معمولاً بالای ۷۵ درصد از آقایانی که دچار دیابت هستند و به خصوص اگر اضافه وزن نیز داشته باشند، در زندگی از اختلال نعوظ در سطوح مختلف رنج می برند. این اختلال هم می تواند به دلایل روانی باشد و هم در اثر کمبود تستوسترون ایجاد شود.
همچنین در کسانی که دیابت دارند، این مشکل می تواند از مختل شدن قند در خونرسانی تناسلی باشد. در خانم ها که میانسال و کهنسال هستند و دیابت نیز دارند، مشکلاتی در رابطه جنسی دیده شده است. دیابت در این افراد باعث آسیب دیدن به اعصاب می شود و دستیابی به ارگاسم را برای آنان سخت می کند.
از دست دادن شنوایی
کاهش قدرت شنیدن در اثر افزایش سن، مشکل متداولی است که ممکن است بسیاری از مردم به آن مبتلا شوند. اما کسانی که دیابت دارند، بیشتر در خطر ابتلا به این مشکل قرار دارند. طبق تحقیقات؛ در کسانی که پیش دیابت دارند، امکان از دست دادن شنوایی ۳۰ درصد بیشتر از افراد معمولی است.
بیماری دیابت با صدمه رساندن به رگ های خونی کوچک که در درون گوش وجود دارند، می تواند باعث سرعت بخشیدن به از دست دادن شنوایی شود. قابل ذکر است که دیابت می تواند سبب ایجاد مشکلات در چشم ها و کلیه ها نیز گردد. لذا بهترین کار برای محافظت از شنوایی در برابر دیابت، این است که قند خونتان را کنترل و مدیریت کنید.
عفونت های پوستی
بیماری دیابت؛ خطر دچار شدن به انواع مشکلات پوستی مثل عفونت های باکتریایی، عفونت قارچی، مجرای ادرار و خارش پوست را بیشتر می کند. شایعترین مشکل پوستی در افراد دیابتی ابتلا به عفونت های قارچی می باشد و اگر فرد دیابت نداشته باشد، عفونت پوستی یکی از علائم نشانه های آغازین به حساب می آید.
یکی از دلایل به وجود آمدن این عفونت ها، چاقی و دیگری ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن می باشد. همچنین این اتفاق می تواند حاصل استفاده از برخی از داروهای دیابتی باشد. زیرا این داروها با افزایش دفع گلوکز توسط ادرار باعث می شود که مواد غذایی به باکتری ها و قارچ ها برسد.
عفونت قارچی معمولاً در زن ها بیشتر است. ولی امروزه مردان نیز به شدت در حال افزوده شدن تعداد مبتلایان هستند. این مشکل نیز با کنترل سطح قند خون قابل پیشگیری است اما اگر به عفونت دچار باشید، می بایست سریعاً تحت درمان قرار بگیرید. درمان هایی مثل کرم های ضد قارچ واژینال اگر با تشخیص پزشک تجویز شوند، می تواند راهگشا باشند.
در ادامه مطلب درجه بندی زخم پای دیابتی، زخم های دیابتی را بیشتر بررسی خواهیم کرد.
تاثیر دیابت روی زخم ها
در درجه بندی زخم پای دیابتی باید بدانیم که دیابت چه تاثیری روی زخم ها می گذارد.
در طول روز و برای همه افراد، احتمال ایجاد زخم، بریدگی یا سوختگی در اثر عوامل گوناگون وجود دارد. اما وقتی پای مبتلایان به دیابت در میان باشد، این موارد صدمات جدی برای سلامتی ایشان محسوب می شوند.
در مبتلایان به دیابت، روند بهبود این زخم ها بسیار کند است و یا حتی امکان دارد بهبودی حاصل نیاید و یا به عفونت های بدتری بیانجامد. این عفونت ها ممکن است در بافت استخوان یا در نزدیکی زخم ها نیز گسترش یابند.
زخم کوچک در شرایطی که به عفونت تبدیل شود و مراقبت های اورژانسی از آن صورت نگیرد، حتی ممکن است کشنده بوده و یا به قطع عضو نیز منجر شود.
حتی در صورت عدم عفونت نیز، خود زخم و بهبودی کند آن می تواند موجب کاهش کیفیت زندگی سلامت فرد شود. لازم است کسانی که به دیابت دچار هستند، قند خون خود را کنترل کنند تا از این مشکلات جلوگیری کنند.
زخم شدن پاها
مشکلاتی مثل زخم شدن پاها می تواند روند راه رفتن را دشوار کرده و حتی به قطع عضو نیز منتهی شود. تحقیقات نشان می دهد که از هر چهار دیابتی، یک نفر دچار زخم های ایجاد شده در پا هستند و از آن رنج می برند.
طبق آورده های یک مقاله در یک مجله آمریکایی مشهور، هر روز حدود ۲۳۰ قطع عضو در این کشور به دلیل بیماری دیابت رخ می دهد. همچنین این تحقیق نشان داد که بین قند خون و بهبود زخم، ارتباط تنگاتنگ و مستقیمی برقرار است.
در صورتی که کنترل قند خون به خوبی صورت پذیرد، احتمال بهبود زخم در کسانی که تحت عمل جراحی قرار گرفته اند، وجود دارد.
بیماری دیابت موجب مختل شدن سیستم بدن در مواجهه با انسولین می شود و بدن را به این موضوع حساس می کند. خاصیت هورمون انسولین این است که پس از ترشح در خون، گلوکز را به انرژی تبدیل کرده و از آن استفاده نماید. برای همین است که اختلال در انسولین موجب اختلال در مدیریت قند خون بدن می شود.
زمانی که قند خون به صورت مداوم بالا باشد، عملکرد سلول های سفید در خون دچار مشکل می شود
زمانی که قند خون به صورت مداوم بالا باشد، عملکرد سلول های سفید در خون دچار مشکل می شود. این سلول ها یا به عبارتی گلبول های سفید در حفظ ایمنی بدن نقش مهمی دارند. زمانی که این گلبول ها قادر به تاثیر گذاری درست و عملکرد مناسب نباشند، بدن نمی تواند در برابر باکتری ها و زخم ها مبارزه کند.
همچنین کسانی که به دیابت مبتلا هستند، احتمال دارد تا گردش خونشان کند باشد. با کاهش سرعت گردش خون، طبیعی است که خون آرام تر حرکت کند و این موجب می شود تا بدن در انتقال مواد معذی به زخم ها دچار مشکل گردد. در نتیجه، روند بهبودی صدمات حاصل شده، تا حد زیادی کندتر شده یا هرگز درمان نمی گردد.
یکی دیگر از مشکلات حاصل از دیابت این است که باعث آسیب عصبی یا نوروپاتی می شود که این مشکل نیز می تواند بر بهبود زخم اثر بگذارد. چنان چه قند خون کنترل نشود، به اعصاب صدمه می زند که به این معنی است که حتی ممکن است فرد از آسیبی که به آن دچار شده، اطلاعی نداشته باشد.
در نتیجه عدم آگاهی باعث می شود تا شخص تحت مداوا قرار نگرفته و شرایط زخم نیز بسیار بدتر و وخیم تر گردد. این مسئله باعث می شود که عفونت نیز بسیار بیشتر باشد.
در کسانی که به دیابت نوع ۱ و نوع ۲ مبتلا هستند، احتمال بروز عفونت باکتریایی در زخم نیز وجود دارد.
نکاتی که احتمالاً خطر ابتلا به عفونت باکتریایی را افزایش می دهند، شامل موارد زیر هستند:
اختلال در عرق کردن، خشک شدن و ترک خوردگی، ناهنجاری های پا، عفونت های ناخن
از موارد دیگری که می توان به عنوان تاثیر دیابت در روند بهبود زخم ها نام برد، عبارتند از:
کاهش تولید کلاژن، ضعیف شدن پوست، کاهش تولید هورمون های رشد و ترمیم، کاهش تولید و ترمیم عروق خونی جدید
شایع ترین مشکلات پا در اثر دیابت
در افراد معمولی نیز مشکلات زیر امکان دارد که رخ دهد اما در کسانی که مبتلا به دیابت هستند، این مشکلات بیشتر و جدی تر خواهد بودکه عوارض بدتری خواهد داشت و حتی می تواند به عفونت های جدی و به دنبال آن قطع عضو نیز منجر شود.
پای ورزشکار
پای ورزشکار به قارچی گفته می شود که باعث خارش، ترک خوردگی و قرمزی پا می شود. ترک های پوست شما می تواند محلی برای نفوذ میکروب ها باشد و باعث عفونت گردد. این مشکل چنان چه به موقع اقدام شود، از طریق داروها یا کرم های ضد قارچ می تواند از بین برود.
عفونت قارچی ناخن ها
اگر ناخن ها به قارچ آلوده شوند، معمولاً رنگ زرد یا قهوه ای مات داشته و ضخیم و شکننده خواهند بود. حتی در بعضی از موارد دیده شده است که ناخن های قارچی، خرد شده اند.
کفش با محیط تاریک، رطوبت و گرما محل مناسبی برای رشد قارچ ها می باشد. چنان چه این مشکل به عفونت بیانجامد، باعث عفونت قارچی می شود که هیچ درمانی برای عفونت قارچی ناخن وجود ندارد.
هر چند داروهایی وجود دارد که برای این مشکل تجویز می شوند و گونه های متفاوتی هم دارند. اما معمولاً اثر زیادی بر روی ناخن نمی گذارند و پزشک مجبور می شود تا ناخن آسیب دیده را خارج کند.
کالوس
به پوستی که در کف پا قرار دارد و بسیار محکم شده است، کالوس گفته می شود. این کالوس ها در اثر توزیع نامساوی وزن به وجود می آیند. کفش نامناسب یا مشکلات دیگر پوستی نیز می تواند منجر به تشکیل شدن کالوس در پا شود. ضروری است از پاهایی که کارلوس دارند، به خوبی مراقبت شود.
شما می توانید بعد از هر حمام از سنگ پا استفاده کرده و بافت ساخته شده را به آرامی از پا جدا کنید. همچنین از یک کفی مناسب درون کفش خود غافل نشوید. همچنین داروهایی نیز وجود دارند که باعث نرم شدن کالوس می شوند.
هیچ وقت سعی نکنید کالوس را با یک شیء تیز یا با دست، از پا جدا کنید. از دیگر دلایلی که باعث به وجود آمدن کالوس می شوند، می توان به اصطکاک بین انگشتان پا اشاره کرد. هر دارویی که قصد استفاده از آن را دارید، باید مورد تایید پزشک معالجتان باشد.
تاول ها
یکی دیگر از مشکلاتی که اصطکاک به وجود می آورد، پوشیدن کفش های نامناسب یا پوشیدن کفش بدون جوراب است که درصد بروز تاول را بیشتر می کند. هرگز به ترکاندن آن ها اقدام نکنید. پوستی که با تاول پوشیده شده است، یک محافظ در برابر عفونت محسوب می شود. برای محافظت از پوست، پیشگیری از عفونت، ضد باکتری و … از باندهای تمیز و نرم استفاده نمایید.
پینه پا
زمانی که انگشت بزرگ شما به طرف انگشت دوم خم می شود، پای شما در شرایط نامناسبی قرار می گیرد. در این حالت معمولاً محلی که انگشت بزرگ شما به پای شما متصل شده است، دچار قرمزی می شود.
همچنین امکان دارد این محل سفت و سخت گردد. معمولاً پوشیدن کفش های پاشنه بلند با فشار آوردن به انگشت بزرگ شما و خم کردن آن به سمت انگشت دوم باعث این مشکل می شود. حتما به پزشک مراجعه کنید.
پزشک متخصص می تواند با دستگاهی، انگشتان بزرگ و دوم شما را از هم جدا کند و به حالت اولیه برگرداند. اگر در این ناحیه درد شدید و غیر طبیعی احساس کردید، علامت این است که شما نیاز به عمل جراحی دارید تا محل قرارگیری انگشتان و شکل آن ها، دوباره به حالت طبیعی خود برگردد.
پوست خشک
این مشکل می تواند سبب ایجاد ترک پا شود. همان طور که ذکر شد، ترک می تواند محلی برای ورود میکروب ها باشد. برای درمان و جلوگیری از آن می توان از صابون های مرطوب کننده و هر چیزی که به نرم نگهداشتن پوست کمک کند، استفاده کرد. بهترین راه انتخاب نوع مرطوب کننده، مراجعه به دکتر و مشورت با یک متخصص پوست است.
زگیل کف پا
زگیل ها معمولاً در پا، یا پاشنه پا و به شکل توپ هایی کوچک ایجاد می شوند. آن ها بسیار دردناک بوده و امکان دارد تا به صورت مجزا یا به صورت خوشه ای رشد کنند. زگیل های پلانتار یا همان میخچه توسط ویروسی به وجود می آیند که روی لایه بیرونی پوست کف پا تاثیر می گذارد. حذف زگیل گوناگون است. انتخاب بهترین روش را باید به دکترتان بسپارید.
زخم های دیابتی
این زخم ها به برش هایی در پوست گفته می شود که باعث درد زیادی می شوند. این زخم ها حتی اگر بسیار جزئی و کوچک باشند، چنان چه به دیابت مبتلا باشید، روند بهبود آن طول می کشد و بهتر است سریعتر به محض اطلاع از وجود زخم به درمان آن اقدام کنید.
معمولاً ۱۰ درصد از مبتلایان به دیابت، دچار زخم پا نیز می شوند. در بعضی از موارد مشاهده شده است که انگشت به علت ضعف عضله خم می گردد.
به این ترتیب عضله ضعیف شده، سبب می گردد که تاندون های پا کوتاه شود و انگشتان پا در زیر پاها خم گردند و پیچ بخورند. این می تواند یکی از مشکلات ارثی باشد.
با این مشکل، روند راه رفتن شما مختل خواهد شد و احتمال این که به تاول، کالوس و یا زخم دچار شوید زیاد است. گفتیم که دیابت باعث می شود زخم ها به خصوص در پاها دیرتر بهبود یابند و یا هرگز درمان نشوند. به همین دلیل ضروری است که از پاهای خود مراقبت کنید و ناخن هایتان را کوتاه نگه دارید تا در اثر پوشیدن کفش نامناسب، اصطکاک سبب زخم پاهایتان نشود.
تمام این مشکلات در درجه بندی زخم پای دیابتی تاثیرگذار هستند.
زخم پای دیابتی چگونه به وجود می آید؟
دیابت با مرور زمان می تواند موجب آسیب های بیشتری به عصب ها و حس اندام های فرد بیمار شود. چنان چه اعصاب پاها صدمه ببینند، احتمال دارد احساس گرما، سرما و یا درد نداشته باشید. همچنین موجب می شود که در پاها به صورت مداوم احساس سوزش کنید. به این عدم وجود حس، نوروپاتی حسی دیابتی می گویند که به صورت ویژه آن را بررسی خواهیم کرد.
در صورتی که اعصاب پا آسیب ببیند، احتمال بریدگی و زخم یا تاول می شود. بی حسی اندام ها نیز سبب خواهد شد تا شما از زخم های ایجاد شده آگاه نباشید و به دنبال آن فرایند درمان و رسیدگی به زخم ها را دیرتر آغاز کنید.
همین نکات موجب عفونت زخم ها می شود. یکی دیگر از عوارض بی حسی عضلات، این است که ممکن است پاهایتان به درستی عمل نکنند و در چرخش و یا هر حرکتی به مشکل بخورند.
همچنین باعث می شود فشار بیش از حدی به یک ناحیه وارد شود و به آن صدمه برساند. به طور کلی می توان عنوان کرد که مشکلات پاها بیشتر به علت آسیب به عصب و بیماری های عروق محیطی می باشد.
دیابت تا عروق خونی از جمله شریان ها دچار تغییراتی می شوند. در بیماری های عروق محیطی، چربی ها در دیواره عروق رسوب می کنند و عروق را مسدود می سازند.
این انسداد، جریان خون را کندتر می کند. به دنبال آن عفونت و کاهش سرعت بهبودها رخ می دهد. این پروسه به حدی است که در بعضی از موارد حتی عفونت به قدری تشدید می شود که مجبور می شوند اندام را قطع کنند.
علل بروز زخم پای دیابتی را می توان به دسته های زیر تقسیم نمود:
- اختلال حسی به دلیل نوروپاتی محیطی
- تضعیف سیستم ایمنی بدن
- اختلال در خونرسانی به بافت های آسیب دیده
- خشکی بیش از حد پوست
اما زخم پای دیابتی به چند دسته تقسیم شده و انواع گوناگونی دارد که در درجه های مختلف، دسته بندی شده اند. در ادامه مطلب، به این دسته بندی ها و درجه بندی زخم پای دیابتی اشاره خواهیم نمود.
لزوم دسته بندی
یکی از مهمترین عوارض دیابت، زخم پای دیابتی است. این مشکل به عنوان یک معضل پزشکی، اجتماعی و اقتصادی در جهان به میزان بسیار زیادی در کیفیت زندگی فرد بیمار اثر می گذارد.
طبق آمار، هر ۳۰ ثانیه یک جراحی قطع عضو در دنیا به علت بیماری دیابت صورت می پذیرد و طبق بررسی های انجام شده، احتمال این که زخم های دیابتی به قطع عضو منجر گردد، چیزی در حدود ۲۵ درصد است.
اگر قطع عضوهایی که به علت حوادث اتفاق می افتند را کنار بگذاریم، می بینیم، زخم های پای دیابتی ارتباط نزدیکی با قطع عضو دارند و می توان گفت که حدود نیمی از تمام قطع عضوهای جهان به دلیل دیابت است. در بین تمام عوارض دیابت که منجر به قطع عضو می شود، نوروپاتی دیابتی مهمترین آن ها محسوب می شود.
عوامل دیگری که می تواند به زخم پای دیابتی منجر گردد، ترومای تشخیص داده نشده، اختلالات بیومکانیک، تحرک محدود مفصل، افزایش حساسیت به عفونت هستند.
تشخیص زودهنگام زخم و علت آن، برای درمان بهبود زخم حیاتی است. زخم پای دیابتی انواع مختلفی دارد که بر اساس اندازه، عمق، محل زخم و عفونت دسته بندی می شوند.
شناخت صحیح نوع و مرحله زخم می تواند در درمان آن تاثیر زیادی بگذارد. هر یک از انواع زخم ها درمان متفاوتی دارد. همین مسئله اهمیت دسته بندی و شناخت نوع زخم را بیشتر می کند.
دسته بندی زخم پای دیابتی
برای درجه بندی زخم پای دیابتی ابتدا باید بدانیم چه اصولی در دسته بندی این زخم ها تاثیر دارد و انواع دسته بندی ها را بشناسیم. ارزیابی و شناخت زخم های پای دیابتی برای انتخاب روش درمانی مناسب با هر زخم و مراقبت های مخصوص آن بسیار ضروری است.
در سال های اخیر این زخم ها به چند روش و چند گروه دسته بندی شدند اما هنوز هیچ یک از این دسته بندی ها مورد تایید کل جهان نیستند. ولی فعلاً کامل ترین و جامع ترین دسته بندی ها به شمار می روند که در زیر به آن ها اشاره خواهیم کرد.
طبقه بندی sad، زخم ها را بر اساس عمق، اندازه، آرتروپاتی، سپسیس و عصب برداری، در مقیاس ۴ درجه ای، تقسیم نموده است.
طبقه بندی pedis، زخم ها را بر اساس وسعت، عمق، پرفیوژن، عفونت و احساس دسته بندی کرده است.
زخم پای دیابتی عفونی
انجمن بیماری های عفونی آمریکا، زخم پای دیابتی عفونی را به سه دسته خفیف متوسط و شدید تقسیم می کند. در گروه خفیف، زخم محدود به بافت های پوست و بافت های زیر جلدی است.
در دسته متوسط، گسترده تر است و بر بافت های عمیق تر اثر می گذارد. اما در گروه شدیدها، زخم همراه با علائم عفونت سیستمیک است و متابولیک را بی ثبات می کند.
سیستم دانشگاه تگزاس زخم ها را طبق میزان عمر و وجود یا عدم وجود عفونت ایسکمی طبقه بندی می کند که به طور ویژه درجه صفر در این طبقه بندی نشاندهنده منطقه پیش یا پس از ایجاد زخم است. زخم هایی که سطحی بوده، روی اپیدرم هستند و به تاندون یا استخوان نفوذ نکرده اند؛ درجه یک محسوب می شوند.
زخم های درجه ۳ آن دسته از زخم هایی هستند که به استخوان یا مفصل نفوذ کرده اند. اما در زخم های درجه ۴، چهار مرحله وجود دارد که عبارتند از: زخم های تمیز، زخم های غیر ایسکمیک، زخم های ایسکمیک و زخم های ایسکمیک عفونی.
طبقه بندی واگنر
طبقه بندی واگنر- مگیت، کلاً بر اساس عمق زخم و در شش درجه است. درجه صفر: پوست سالم، درجه یک: زخم سطحی، درجه ۲ : زخم عمیق به تاندون، استخوان یا مفصل، درجه ۳: زخم عمیق با آبسه یا استئومیلیت، درجه ۴: مرگ بافتی قسمتی از پا یا گانگرن و درجه ۵: گانگرن تمام پا.
در یک دسته بندی ساده شده، زخم پای دیابتی به سه دسته نوروپاتیک، ایسکمیک و نوروز اسکمی تقسیم می‌شوند که در زیر آن ها را بررسی خواهیم کرد.
نوروپاتی دیابتی
علائمی که در مبتلایان به دیابت نشانه وجود آسیب به اعصاب محیطی تلقی می شوند، عبارتند از:
گزگز و مورمور شدن یا اصطلاحاً سوزن سوزن شدن
درد یا حساسیت بیش از حد
خیلی سرد یا خیلی داغ شدن
حساس شدن به لمس
حس نداشتن
درد نداشتن هنگام زخم یا تاول
ضعف عضلات دست و پا
تعادل نداشتن
عوض شدن شکل استخوان و حالت پا
کاهش سرعت بهبودی زخم ها
روش های تشخیص نوروپاتی دیابتی
در هنگام مراجعه به پزشک، تا معمولاً اجزایی است که حتما معاینه می شود. بنابراین بهتر است با آمادگی لازم به پزشک مراجعه کنید و کفش و جوراب راحتی بپوشید.
عضلات، پوست پا، نبض و دمای پا توسط پزشک بررسی می شود. در صورت ضرورت برای بررسی احتمال آسیب به اعصاب محیطی، نوار عضله یا تست سرعت هدایت عصبی از بیمار گرفته می شود. نتایج این آزمایشات و معاینه ها نشان خواهد داد که اعصاب مربوطه تا چه مقدار به درستی کار می کنند و یا چقدر صدمه دیده اند.
نوار عضله هماهنگی طی می کند و همکاری عضله و عصب را و تست سرعت هدایت عصبی نیز به اندازه گیری سرعت انتقال پیام های عصبی و سلامت عصب ها می پردازد.
درمان نوروپاتی دیابتی
کنترل دقیق قند خون موجب می شود که از صدمه رسیدن به اعصاب محیطی جلوگیری شود یا اگر محیطی از قبل آسیب دیده باشند، از پیشرفت آسیب و گسترش صدمات جلوگیری می کند.
هنگامی که اعصاب صدمه ببینند، تمرکز فرایند درمانی روی این عمل معطوف می شود که پا یا دست در همان وضعیت حفظ شود و از وخیم تر شدن اوضاع جلوگیری کند. چراکه در حال حاضر برای درمان صدمات عصب و برگرداندن آن به حالت سالم، درمانگر قطعی وجود ندارد. پس از اهداف تمام این ها می‌توان به تسکین درد نیز اشاره کرد.
پس مدیریت قند خون و نگه داشتن آن در میزان مناسب و کمک به بهبود درد و مراقبت از زخم ها هدف فرآیند درمانی نوروپاتی دیابتی است. لازم به ذکر است که این مشکلات می تواند باعث افسردگی نیز بشود که درمان افسردگی نیز جزو این پروسه محسوب می شود.
پزشکی که می توان به آن مراجعه کرد، باید متخصص مغز و اعصاب یا متخصص داخلی یا فوق تخصص غدد درون ریز باشد. برای رسیدن به مواردی که در فوق به آن اشاره شد، می توان از داروهای گوناگونی استفاده کرد. این داروها می توانند به خوبی جلوی استرس و درد ناشی از آسیب اعصاب محیطی را تسکین بدهند. انتخاب روش و نوع دارو با توجه به وضعیت بیمار بر عهده پزشک معالج است.
زخم ایسکمیک
یکی دیگر از انواع زخم ها که در درجه بندی زخم پای دیابتی به آن خواهیم پرداخت، زخم ایسکمیک می باشد.
نارسانی شریانی یا اسکمیک هنگامی اتفاق می افتد که جریان خون در سطح عروق متوسط و کوچک بدن مسدود گردد. زخم ایسکمیک معمولاً در اندام های پایینی مثل پاها، انگشت های پا، ساق پا، پاشنه پا و لای انگشتان پا روی می دهد.
علل بروز زخم ایسکمیک
زخم ایسکمیک به دنبال قطع شدن جریان خون در رگ های خونی کوچک و متوسط اتفاق می افتد. هنگامی که جریان خون در قسمتی از بدن قطع شود، اکسیژن و مواد مغذی کافی به آن عضو نمی رسد و این امر باعث می شود سطح سلولی آن آسیب دیده و بمیرند.
این نارسایی اکسیژن و سایر مواد بعضا باعث می شود که توانایی بهبود را از دست بدهد. یکی از مهمترین دلایل قطع شدن جریان خون را می توان به آترواسکلروز اشاره نمود. آترواسکلروز به شرایطی گفته می شود که در آن دیواره های شریانی ضخیم شده و انعطاف پذیری خود را از دست بدهند.
لذا می‌توان عنوان کرد، یکی از مهمترین علل پیدایش زخم ایسکمیک ، همین آترواسکلروز است. اما دلایل دیگری مثل التهاب و وجود مایع اضافی نیز می تواند موجب به وجود آمدن زخم ایسکمیک گردد.
همچنین افرادی که به بیماری های نا رسانی شریانی مبتلا هستند یا دیگر بیماری های مزمن مثل دیابت که احساس را در اندام های تحتانی کاهش می دهد هم افراد را در معرض زخم های ایسکمیک قرار می دهند.
علایم و نشانه های ایسکمیک
ایسکمیک معمولاً به رنگ های قرمز، زرد، خاکستری و سیاه نمایان می شود. خونریزی نمی کند و اگر دچار عفونت باشد، شاید باعث ایجاد تورم نیز بشود. چنان چه اندامی به مدت زیاد و طولانی دچار این زخم باشد، معمولاً قرمز رنگ خواهد شد.
اطراف آن نیز ممکن است قرمز باشد ولی هر چه از زخم دورتر شوید، قرمزی از بین خواهد رفت. از علائم و نشانه های بارز این زخم ها دردناک بودن آن هاست.
چه کسانی در معرض زخم ایسکمیک قرار دارند؟
افرادی که گردش خون در بدنشان ضعیف باشد، در معرض خطر ابتلا به زخم های ایسکمیک قرار دارند. از سایر موارد کاندیداتوری برای ابتلا به ایسکمیک می توان به موارد زیر نیز اشاره کرد:
نارسایی کلیه
فشار خون
بیماری های التهابی مثل واسکولیت یا لوپوس
سیگار کشیدن دیابت
لفدهما یا جمع شدن آب در پاها
درمان زخم ایسکمیک
متخصص با توجه به شرایط کلی بیمار، سلامتی وی و شدت زخم ها تصمیم می گیرد که از عمل جراحی استفاده کند یا خیر. در این عمل ها به منظور گرداندن جریان خون به منطقه آسیب دیده اقدام به قطع عروق خونی مسدود شده می کنند و به این روش زخم ایسکمیک را درمان می کنند.
هر چند گفتیم که وضعیت بیمار در انتخاب روش و اهداف درمان مهم ترین تاثیر را دارد و نوع درمان برای همه یکسان نیست، اما از اهداف تمام درمان ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
از دیگر زخم های ایسکمیک پیشگیری شود.
هرگونه محرک زخم فعلی حذف گردد.
درد تسکین یابد.
از پوست اطراف زخم حفاظت شود.
از گسترش زخم ایسکمیک جلوگیری شود.
علاوه بر روش های درمانی که به عهده پزشک می باشد، بیمار نیز ملزم است تا رژیم غذایی سالمی داشته، داروها را به موقع و دقیق مصرف کند و خوردن زیاد مایعات را فراموش نکند.
سایر عوامل مهم در دسته بندی
اندازه عمق زخم، وجود حفره زخم یا در معرض دید بودن استخوان، بافت دانه ای یا گرانوله، مقدار بافت فیبروتیک یا دیسوسکولار، نوع و مقدار زهکشی، میزان بافت نازک اطراف زخم و علائم عفونت مانند اریتما، تورم افزایش حرارت و بوی نا مطبوع از عوامل دیگری هستند که در هنگام تشخیص زخم و دسته بندی آن باید مورد توجه قرار بگیرند.
اندازه و عمق زخم می بایست در هر معاینه ثبت شود. منطقه زخم باید اندازه گیری شود که برای آن می توان از یک خط کش کوچک، دسته تیغ اسکالپل و یا عکس های دیجیتالی کالیبراسیون شده استفاده کرد.
همچنین عمق زخم را هم می توان با یک پروب استریل یا اپلیکاتور استریل با یک سری پنبه ای اندازه گیری نمود. پیداست که این اندازه گیری ها برای تشخیص و تخمین پیشرفت و وخامت زخم و انتخاب درمان مناسب کاربرد دارند.
بررسی بافتی که در پایه ی زخم وجود دارد، در مورد عروق و احتمال وجود عفونت، اطلاعات مفیدی در اختیار پزشک قرار می دهد. به طور کلی می توان گفت که زخم سالم و با پرفیوژن خوب بستری گرانوله و قرمز رنگ دارد که با بریدن آن دچار خونریزی می گردد.
زخم با بافت فیبروتیک فراوان
زخم با بافت فیبروتیک فراوان با ظاهر خشک شده احتمال دارد به اختلال پرفیوژن عروقی بیانجامد. چنان چه این مورد پیش بیاید، ابتدا قبل از هرگونه روش درمانی برای زخم، جراحی ترمیم مجدد عروق انجام می شود.
زخم های کف پا به طور معمول از طریق ترومای تکراری و مزمن به زخم های پای دیابتی بدون احساس تغییر می کنند. کاهش قدرت حسی به طور قابل ملاحظه ای درک بیمار از لمس، حرارت، فشار و ارتعاش را دچار اختلال می کند و باعث ایجاد یا گسترش های نوروپاتیک می شود. صدمه مکانیکی به بافت با پرفیوژن ضعیف به دلیل بیماری عروقی محیطی، معمولاً زخم های ایسکمیک را در پی خواهند داشت.
تمام این موارد از نکاتی بود که در تشخیص و دسته بندی زخم های دیابتی تاثیر دارند. حال نوبت به درجه بندی زخم پای دیابتی می رسد.
درجه بندی زخم پای دیابتی
معمولا زخم های پای دیابتی به ۴ مرحله تقسیم می شوند که هر کدام ویژگی ها و انواع مراقبت های خاص خود را می طلبد. در مطالب بالا انواع دسته بندی و درجه بندی زخم پای دیابتی را بررسی کردیم. در این بخش به ذکر مراحل ایجاد تا شدت گرفتن یک زخم خواهیم پرداخت.
مرحله اول زخم پای دیابتی:
در مرحله اول زخم های دیابتی در نواحی استخوانی مانند مچ پا یا پاشنه، زخم های قرمز و ملتهب ایجاد می شود.
مرحله دوم زخم پای دیابتی:
در این مرحله، پوست تاول می زند و ترک می خورد. امکان دارد حتی در اثر لایه برداری، دو لایه ی اول پوست را از دست بدهید.
مرحله سوم زخم پای دیابتی:
در مرحله سوم، پوست ترک خورده و گاهی ترشحاتی خونابه ای از زخم ها را شاهد خواهیم بود. این گونه از زخم منجر به از دست دادن بیشتر ضخامت بافت زیر پوستی بین پوست و ماهیچه خواهد شد.
مرحله چهارم زخم پای دیابتی:
مرحله چهارم جدی ترین و خطرناک ترین مرحله زخم های دیابتی محسوب می شود. در این مرحله، زخم سبب از بین رفتن جدی پوست، ماهیچه، تاندون و بافت استخوان می گردد. همچنین احتمال عفونت استخوان نیز وجود دارد که اصطلاحا به آن اوستئومیلیت می گویند.
می توانیم علائم پای دیابتی را به شرح زیر ذکر کنیم:
- تاول انگشتان
- عفونت قارچی بین انگشتان
- خم شدن انگشت شست به سمت دیگر انگشتان
- خار پاشنه
- درد پاشنه
- خشکی و ترک های پوستی
- کالوس و زخم
- احساس درد هنگام راه رفتن یا استراحت
- لایه برداری پوست و التهاب
- ضخیم شدن پوست
مانند سایر زخم های مزمن، محافظت در برابر پای دیابتی از درمان زخم پای دیابتی آسان تر است. با كنترل سطح قند، ممكن است از اختلالاتی كه در بدن رخ می دهد، محافظت شود.
باید دانست در این اختلال هم مثل سایر اختلالات زخمی، پیشگیری از ایجاد زخم با کنترل قند خون و دیگر راه ها، از درمان آن راحت تر است. شما می توانید با توجه به سلامتی خود و محیا کردن شرایط دوری از خطر، از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری نمایید.
درجه بندی زخم پای دیابتی را بررسی کردیم. حال در ادامه به مراقبت ها و درمان ها اشاره خواهیم کرد.
مراقبت از پای دیابتی
دیابت موجب کمتر شدن توانایی مقاومت بدن در برابر عفونت ها می شود. اگر به درمان دیابت توجه نشود، منجر به تخریب ارگان ها و اختلال در سیستم ایمنی بدن خواهد شد که یکی از عوارض دیابت مشکلات پای دیابتی می باشد. هر مشکل ریز و نه چندان جدی در پای افراد سالم در افراد دیابتی به مشکلات بزرگی تبدیل می شود.
بی حسی پاها از عوارض دیابت است و زمانی اتفاق می افتد که سیستم عصبی در فرد مبتلا تخریب شود. این امر باعث عدم ترشح طبیعی عرق و چربی هایی که به نرمی پوست کمک می کردند، می شود. تمام این عوامل باعث می شوند تا فشار زیاد و غیر طبیعی بر روی پوست، استخوان و مفاصل در هنگام فعالیت بیفتد و روی پا ترک و حتی زخم ایجاد شود.
وقتی عروق خونی تخریب شوند، فعالیت سیستم عصبی کم شده و باعث کاهش سرعت و ضعف روند بهبود زخم ها می گردد. احتمال ایجاد عفونت باکتریایی در پوست و ماهیچه و استخوان ها بیشتر می شود.
کاهش جریان خون
این عفونت ها می تواند به گانگرن نیز تبدیل شود. وقتی جریان خون کاهش پیدا کند، آنتی بیوتیک ها نمی توانند به راحتی به ناحیه ی عفونت زده برسند. معمولا برای درمان گانگرن پا مجبور می شوند عضو را قطع کنند.اگر عفونت به خون نیز برسد حتی خطر مرگ را هم در پی خواهد داشت.
حتی با توجه به پیشرفت های زیاد و روز افزون در رابطه با دیابت، همچنان بهترین راه درمان دیابت، مبتلا نشدن به آن است. شما می توانید با کنترل مداوم قند خون از عوارض حاصل از دیابت پیشگیری کنید.
نکاتی نیز وجود دارد که حتما باید برای حفظ سلامت بیماران به آن ها آموزش داده شود تا تشخیص مراحل اولیه به تعویق نیفتد.
همچنین بعد از ابتلا نیز حتما باید با مشورت پزشک در منزل و در طول درمان نکاتی را رعایت کنند که اولا شرایط بدتر نشود و سپس در صورت امکان به بهبود سریع تر کمک کنند.
ما در ادامه مطلب “درجه بندی زخم پای دیابتی” به مراقبت ها و درمان های موجود در رابطه با زخم های دیابتی خواهیم پرداخت.
مراقبت های شخصی در خانه
معاینه پا:
بیماران حتماً باید به صورت روزانه و بعد از هر ضربه ای که ممکن است به پا وارد شود، به پزشک مراجعه کرده و مورد معاینه قرار بگیرند. استفاده از یک مرطوب کننده پا با پایه آبی برای جلوگیری از خشک شدن و ترک خوردن پوست به صورت روزانه ضروری است.
ولی باید دقت شود که ما بین انگشتان هرگز مرطوب نگردد. از جوراب های پشمی و کتانی استفاده شود. از پوشیدن جوراب های نایلونی و کشی پرهیز گردد تا موجب اختلال در گردش خون نشوند.
حذف موانع:
هر جسمی که سبب شود شما از روی آن بپرید یا هر دست اندازی که شما را به چالش بکشد، باید از روی زمین جمع شود. مسیر عبور در هنگام شب کاملاً روشن باشد و با کفش یا دمپایی راه بروید تا برایتان مشکلی پیش نیاید.
درمان گوشه ناخن پا:
ناخن ها باید همیشه کوتاه شود و دقت کنید که با قیچی انجام دهید. ناخن ها را بدون از بین بردن گوشه ها کوتاه کنید. توجه داشته باشید که ناخن ها همیشه باید اندکی بلندتر از بستر کوتاه شود. چنان چه مشکل بینایی داشتید و یا دست هایتان می لرزید، از کس دیگری بخواهید تا ناخن هایتان را کوتاه کند.
پوشش پا:
ورزش منظم باعث سلامت استخوان و مفاصل پاهای شما خواهد شد. روند ورزش منظم و مداوم می‌تواند به پایداری قند خون شما کمک کند. شما می توانید درباره برنامه ورزشی خود با پزشک خود مشورت نمایید.
ترک دخانیات:
اگر هرگونه اعتیادی به تنباکو یا دخانیات دارید، آن را ترک کنید. این کار وضعیت پاهای شما را بهتر می کند. سیگار کشیدن باعث تخریب رگ های خونی به ویژه رگ های کوچک خونی می شود. این تخریب، جریان خون را کاهش داده و به ایجاد عفونت های پا و نهایتاً قطع عضو خواهد انجامید.
کنترل دیابت:
مصرف غذا با یک رژیم غذایی مناسب، داروها و کنترل مداوم قند خون، ورزش و مراجعه مکرر به پزشک از اصول کنترل دیابت به شمار می رود. چنان چه قند خون خود را به صورت دائم نرمال نگه دارید، می توانید تا حد زیادی از تخریب عصب، کلیه، رگ های خونی و چشم دور بمانید.
زمان مناسب برای مراجعه به پزشک
در انواع درجه بندی زخم پای دیابتی، علائم بیماری خود را بهتر است یادداشت کنید تا هنگام مراجعه به پزشک، نکته ای از قلم نیفتد و تمام مشکلات خود را با او در میان بگذارید. در صورت مشاهده مشکلات زیر، بهتر است سریعا به پزشک مراجعه کنید.
هرگونه آسیب به پاها حتی اگر بسیار جزئی باشد، باز به معاینه پزشک نیاز دارد. جراحت های کوچک نیز می تواند به مشکلات بزرگ تر و عفونت های جدی تری تبدیل شود.
تاول، جراحت یا زخم جدید حتی با اندازه کمتر از یک اینچ نیز می تواند نگران کننده باشد.
هر ناحیه قرمز، گرم و متورم بر روی پاها احتمال دارد علامت اولیه عفونت باشد. کنترل این اختلال در مراحل اولیه آسان تر خواهد بود.
درد، تورم و قرمزی اطراف ناخن ها نشانه ای از رشد ناخن در گوشه آن است. این نکته یکی از عوامل عفونت و قطع پا در افراد مبتلا به دیابت محسوب می شود. لذا درمان سریع آن بسیار اهمیت دارد.
بی حسی در پاها علامت تخریب عصب دیابتی یا نوروپاتی است
بی حسی در پاها علامت تخریب عصب دیابتی یا نوروپاتی است که نشانگر اختلال در گردش خون در پاها می باشد که نهایتاً احتمال ابتلا به عوارض جدید و جدی تر را افزایش می دهد.
مشکلات راه رفتن احتمالاً به دلیل آرتریت دیابتی خواهد بود که معمولاً به گرفتگی غیر طبیعی پا یا فشار بر روی پا می انجامد. این عامل به عنوان یک پیش زمینه برای مشکلات جدی تر محسوب می شود. برای مثال؛ مشکل در راه رفتن باعث زمین خوردن ایجاد زخم می شود که بهبود آن به طول خواهد انجامید یا هرگز اتفاق نخواهد افتاد.
خارش دائمی پاها علامت عفونت قارچی است که در نهایت به ایجاد عفونت خواهد انجامید.
به وجود آمدن پینه یا میخچه بر روی پا، می تواند بسیار نگران کننده باشد. توصیه می شود از دستکاری یا برداشتن این ضایعات در خانه به وسیله اسیدهای ضعیف یا اشیاء تیز جداً خودداری کنید.
در صورت داشتن تب به همراه علائم و یا حتی به تنهایی، باید به پزشک مراجعه کنید. دمای بیش از ۳۷ درجه سانتیگراد را تب می گویند. به طور معمول میزان تب با شدت عفونت ارتباط ندارد. یعنی بیمار می تواند تب نداشته باشد ولی از یک عفونت رنج ببرد. برای همین است که هرگز نمی توان تب را نادیده گرفت. همچنین مصرف خودسر دارو در این مواقع می تواند مضر باشد.
بنا به دلایلی که گفته شد، بهتر است قبل از هر اقدامی به پزشک متخصص مراجعه کنید.
درمان های دارویی
آنتی بیوتیک ها
چنان چه پزشک متوجه وجود زخم یا جراحت عفونی بیمار شود، یا اگر با توجه به علائم، احتمال عفونی شدن زخم زیاد باشد، برای درمان یا جلوگیری از عفونت، آنتی بیوتیک تجویز خواهد کرد. بیمار موظف است آنتی بیوتیک ها را دقیق و تا پایان دوره سفارش شده مصرف نماید.
معمولاً دو یا سه روز بعد از مصرف آنتی بیوتیک، بهبودی روی زخم قابل مشاهده خواهد بود. اما اگر شدت عفونت زیاد باشد، بیمار باید در بیمارستان بستری شده تا آنتی بیوتیک از طریق رگ به بدن بیمار تزریق شود.
مراجعه به مراکز مراقبت از زخم
امروزه در بسیاری از بیمارستان های بزرگ، مراکز تخصصی مراقبت از زخم های دیابتی وجود دارد. در این گونه مراکز اقدامات فوق تخصصی پزشکان، درمانگران و پرستاران مطابق با آخرین دستاوردهای علمی بیمار عرضه می شود. طرح هایی نظیر جراحی دبریدمان زخم، بهبود وضعیت گردش خون از طریق جراحی و یا راه های دیگر، پانسمان های ویژه و آنتی بیوتیک تراپی، جزو خدمات این مراکز می باشند.
مراجعه به پدیاتریست یا ارتوپد
در صورتی که بیمار مشکلات مرتبط با استخوان، انگشتان چکشی، ناخن های پا، میخچه یا پینه، کف پای صاف، خارش پاشنه پا و یا آرتریت داشته باشد، می تواند از یک پدیاتریست یا ارتوپد کمک بگیرد.
این متخصص ها کفش و کفی های مناسب کفش را به بیمار معرفی می کنند تا قسمتی از مشکلاتشان حل شود. همچنین می توانند با روش های مناسب، پینه پا را بردارند. با جراحی نیز مشکلات مربوط به استخوان ها را رفع خواهند کرد و آموزش هایی با ارزش در زمینه مراقبت های روزانه از پاهای دیابتی را ارائه خواهند داد.
جراحی زخم پای دیابتی
بر اساس درجه بندی زخم پای دیابتی، گاهی اوقات برای رفع مشکل، نیاز به عمل جراحی پیش می آید. چنان چه نیاز به جراحی باشد، می توان به سه روش اقدام کرد.
روش اول: اگر زخم پا کوچک باشد، پزشک، بافت‌های مرده زخم را با عمل جراحی جدا می کند و در روزهای آینده آن را پانسمان کرده و تا تشکیل بافت جدید روی زخم، آن را بسته نگه می دارد. این نوع جراحی در مواردی که وضعیت عروق پا خوب بوده و مشکل پا بیشتر از عصبی باشد، مورد استفاده قرار می گیرد.
روش دوم: در صورتی که زخم های پا بزرگ باشند و یا وضعیت عروقی پای بیمار مناسب نباشد، پزشک تصمیم می گیرد تا قسمتی از پا را که دچار زخم شده، قطع کند.
روش سوم: چنان چه نارسایی عروقی پا بسیار زیاد باشد، پزشک با اقداماتی، جریان خون پا را بیشتر می کند. جراحی آنژیوپلاستی و عمل بای پس بین شریان رانی و شریان پا، احتمالا به افزایش جریان خون پای بیمار خواهد انجامید.
انواع پانسمان زخم پای دیابتی
پانسمان های نچسب و یا با قدرت چسبندگی کم
به طور معمول پانسمان های نچسب یا آغشته به نمک، پانسمان مناسبی برای درمان زخم های دیابتی محسوب می شوند. این پانسمان ها به گونه ای درست شده اند که ضرری نداشته باشند و محیط را برای زخم، مرطوب نگه دارند. با وجود عفونت اما، از این نوع پانسمان استفاده نمی شود مگر این که همراه با آنتی بیوتیک باشد.
پانسمان هیدروکلوئید
این نوع از پانسمان ها در برابر بخار، نیمه نفوذ پذیر محسوب می شوند. نسبت به ترشحات زخم مسدود هستند و قدرت جذب خوبی نیز دارند.
پانسمان هیدروژل
این پانسمان بسیار مشابه با پانسمان هیدروکلوئید است. هر دوی این پانسمان ها، برای سرعت بخشیدن و تسهیل نابودی بافت های مرده مورد استفاده قرار می گیرند. تنها تفاوت میان این دو پانسمان این است که هیدروژل معمولاً برای زخم های خیلی خشک و القای رطوبت به آن ها مناسب تر می باشد.
چنان چه از این نوع پانسمان بر روی زخم هایی که میزان ترشح شدیدی دارند استفاده شود، منجر به لیچ افتادگی زخم خواهد شد. این نوع پانسمان می تواند به عنوان راه کمکی برای برداشت یا حذف قسمتی از بافت های مرده به حساب آید.
پانسمان فومی
یکی دیگر از انواع گزینه های پانسمان شناخته شده، پانسمان فومی نام دارد. این پانسمان ها عایق حرارتی خوبی هستند و به راحتی می توانند در برش های مختلف بر روی زخم قرار داده شوند. پانسمان های فومی میزان جذب متفاوتی دارند و در موارد جدیدتر به نقره ی باکتری کش نیز آغشته شدند که به این نوع از پانسمان های فومی، اونس گفته می شود.
پانسمان آلژینات
پانسمان آلژینات یا همان جلبک دریایی از انواع مختلفی برخوردار است که در بازار وجود دارد. در این گونه پانسمان ها قدرت جذب بسیار بالا می باشد. زخم های حفره ای می تواند گزینه مناسبی برای استفاده از پانسمان های آلژینات باشد. این پانسمان ها روند خونریزی را به سرعت قطع می کنند.
همچنین تعویض پانسمان آلژینات بی ضرر و آسان بوده و طریقه آن به این روش است که باید آن را خیس کنید و سپس تعویض نمایید. اگر به موقع آن ها را عوض کنید و این کار را به طور منظم ادامه دهید، حتی برای زخم های پای عفونی شده نیز می تواند استفاده گردد.
پانسمان های آغشته به ید
ید محلولی است که برای ضدعفونی کردن زخم های عفونی استفاده می شود. البته تاثیر آن روی زخم، هنوز به صورت کامل اثبات نشده است اما چیزی که متداول است، استفاده از ترکیب های یدی برای ضدعفونی کردن است. به طور معمول این محلول ها را با آنتی بیوتیک ترکیب میک نند و روی زخم های آلوده قرار می دهند.
یکی از پانسمان هایی که به ید آغشته شده اند، ایودین نام دارد. این نوع پانسمان خاصیت جذب بالایی دارد که از آن ها برای پیشگیری از پوسته پوسته شدن پوست زخم هایی که ترشح دارند، استفاده می نمایند.
پانسمان های آغشته به نقره
استفاده از نقره به عنوان نوعی ماده ضد میکروب برای بهبود زخم های حاد متداول بوده و تاثیر آن روی روند بهبود ثابت شده است. ترکیبات این نوع پانسمان ها شامل نیترات نقره یا سولفادیازین نقره می باشد. استفاده از این پانسمان با توجه به موادی که دارد، هم مفید است و هم می تواند باعث درد و ناراحتی گردد.
همان طور که مطالعه فرمودید، تنوع پانسمان ها زیاد است و شما می توانید بنا بر شرایط زخم خود از هر یک از آن ها استفاده کنید.
برای نتیجه گیری مطلوبتر، بهتر است از درجه بندی زخم پای دیابتی آگاه شوید و بدانید زخمتان از کدام نوع است. با استفاده ی درست از پانسمان ها می توانید جلوی ترشحات و بوی بد را گرفته و به روند بهبودی زخم و جلوگیری از عفونت آن کمک کنید.
کلام آخر
دیابت، بیماری فراگیر و خطرناکی است که بر دو نوع می باشد. گفتیم که پیشگیری از ابتلا شدن به آن بسیار آسان تر از درمان است. تنها راه جلوگیری نیز تغذیه مناسب، ورزش و کنترل قند خون عنوان شده است.
چنان چه به موقع به درمان دیابت نپردازیم، این بیماری سیستم ایمنی بدن را تضعیف خواهد کرد. همچنین می تواند اعصاب و گردش خون را نیز دچار اختلال کند. همچنین ایجاد شدن زخم ها یا بهبود نیافتن زخم های قبلی که روی پا قرار دارند، یکی از عوارض جدی این بیماری به حساب می آید.
همان طور که عنوان شد؛ اول باید از وقوع این بیماری جلوگیری کنیم، ولی چنان چه به آن دچار شدیم، باید انواع درجه بندی زخم پای دیابتی و راه های درمان و مراقبت از آن را بشناسیم تا به عوارض وخیم تر منجر نگردد و عضوی از بدنمان را به خاطر این مسئله از دست ندهیم. امید است مطالعه این مقاله کمک شایانی در این راه به شما کرده باشد.
